Kadına şiddet uygulayan kişilere elektronik kelepçe veya bileklik takılmasına imkan sağlayan Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun Tasarısı, TBMM Genel Kurulunda oy birliği ile kabul edilerek yasalaştı.

Kanuna göre, şiddete uğrayan kadınların korunması için alınacak önlemlere ilişkin usul ve esaslar, yeniden belirlendi. Anayasa ile Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler, Avrupa Konseyi Sözleşmesi ve yürürlükteki tüm kanuni düzenlemeler esas alınacak.

Şiddet mağdurlarına ilişkin verilecek destek ve hizmetlerin sunumunda, temel insan haklarına dayalı, kadın erkek eşitliğine duyarlı, sosyal devlet ilkesine uygun, adil, etkili ve süratli bir usul izlenecek. Şiddet mağduru ve şiddet uygulayan için alınan tedbir kararları, insan onuruna yakışır şekilde yerine getirilecek. Şiddeti önleyen ve kadınları cinsiyete dayalı şiddetten koruyan özel tedbirler, ayrımcılık olarak yorumlanamayacak.

Kanun kapsamında korunan kişilerle ilgili alınacak tedbirlere mülki idare amiri tarafından karar verilecek. Alınacak tedbirler kapsamında kanun kapsamında korunan kişiye, gerekiyorsa beraberindeki çocuklara, bulunduğu yerde veya başka bir yerde, uygun barınma yeri sağlanabilecek ve gerekli görüldüğünde geçici maddi yardım yapılabilecek.

Psikolojik, mesleki, hukuki ve sosyal bakımdan, rehberlik ve danışmanlık hizmeti verilebilecek. Korunan kişinin hayati tehlikesinin bulunması halinde, ilgilinin talebi üzerine veya resen geçici koruma altına alınabilecek.

Korunan kişinin çalışması durumunda, varsa çocukları için, tedbir kararı süresince, çalışma yaşamına katılımın desteklemek üzere varsa çocukları için 2 aylık süreyle sınırlı olmak kaydıyla gerektiğinde ücreti karşılanmak üzere kreş imkanı sağlanabilecek. Gerekli olması halinde korunan kişinin çocukları varsa, çalışma yaşamına katılımını desteklemek üzere 4 ay, söz konusu kişinin çalışması halinde ise 2 aylık süre ile sınırlı olmak kaydıyla asgari ücret tutarının yarısını geçmemek Bakanlık bütçesinden kreş imkanı sağlanabilecek.

Gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda, geçici yer imkanı sağlanması ve koruma altına alınması kararı, kolluk amirlerince de alınabilecek. Kolluk amiri, söz konusu işlemlerle ilgili evrakı, en geç, kararın alındığı tarihi takip eden ilk iş günü içinde mülki amirin onayına sunacak. Mülki amir tarafından 48 saat içinde onaylanmayan işlemlerin uygulanmasına son verilecek.

KİMLİK BİLGİLERİ DEĞİŞEBİLECEK
Korunan kişilerin, gerekli görüldüğünde iş yerinin değiştirilmesi, kişinin evli olması halinde müşterek yerleşim yerinden ayrı yerleşim yeri belirlenmesi, korunan kişinin talebi üzerine tapu kütüğüne aile konutu şerhi konulması kararını Aile Mahkemesi hakimi verecek.

Korunan kişinin hayati tehlikesinin bulunması ve bu tehlikenin önlenmesi için diğer tedbirlerin yeterli olmayacağının anlaşılması halinde, hakim kararıyla söz konusu kişinin Tanık Koruma Kanunu hükümlerine göre, kimlik ve ilgili diğer bilgi ve belgelerinin değiştirilmesine karar verilebilecek.

Hakim kararıyla, şiddet uygulayan veya uygulama ihtimali bulunan kişilere yönelik olarak alınacak önleyici tedbirler ise şöyle:

- Şiddet mağduruna yönelik olarak şiddet tehdidi, hakaret, aşağılama veya küçük düşürmeyi içeren söz ve davranışlarda bulunulmaması,

- Müşterek konuttan veya bulunduğu yerden derhal uzaklaştırılması ve müşterek konutun korunan kişiye tahsis edilmesi,

- Çocuklarla ilgili daha önce verilmiş kişisel ilişki kurma kararı varsa, kişisel ilişkinin refakatçi eşliğinde yapılması, kişisel ilişkinin sınırlanması ya da tümüyle kaldırılması,

- Korunan kişiyi iletişim araçlarıyla veya sair surette rahatsız etmemesi,

- Bulundurulması veya taşınmasına kanunen izin verilen silahları kolluğa teslim etmesi,

- Gerekli görülmesi halinde korunan kişinin, şiddete uğramamış olsa bile yakınlarına, tanıklarına ve kişisel ilişki kurulmasına ilişkin haller saklı kalmak üzere çocuklarına yaklaşmaması,

- Korunan kişinin şahsi eşyalarına ve ev eşyalarına zarar vermemesi,

- Silah taşıması zorunlu olan bir kamu görevi ifa etse bile bu görevi nedeniyle zimmetinde bulunan silahı kurumuna teslim etmesi,

- Korunan kişilerin bulundukları yerlerde alkol ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmaması ya da bu maddelerin etkisinde iken korunan kişilere ve bunların bulundukları yerlere yaklaşmaması, bağımlılığının olması halinde, hastaneye yatmak dahil, muayene ve tedavisinin sağlanması,

- Bir sağlık kuruluşuna muayene veya tedavi için başvurması ve tedavisinin sağlanması.

Gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda, ''Korunan kişiye karşı şiddete ve korkuya yönelik söz ve davranışlarda bulunmaması, müşterek konuttan veya bulunduğu yerden derhal uzaklaştırılması ve müşterek konutun korunan kişiye tahsis edilmesi, korunan kişilere, bu kişilerin bulundukları konuta, okula ve iş yerine yaklaşmaması'' yönündeki kararlar, kolluk amirlerince de alınabilecek. Kolluk amiri evrakı en geç kararın alındığı tarihi takip eden ilk iş günü içinde hakimin onayına sunacak. Hakim tarafından 24 saat içinde onaylanmayan işlemlerin uygulanmasına son verilecek.

Hakim, Çocuk Koruma Kanununda yer alan koruyucu ve destekleyici tedbirler ile Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre velayet, kayyım, nafaka ve kişisel ilişki kurulması konularında da karar vermeye yetkili olacak. Hakim, ayrıca, korunan kişinin yaşam düzeyini göz önünde bulundurarak talep edilmese dahi tedbir nafakasına hükmedebilecek.

ZORLAMA HAPSİ İHTARI
Şiddet veya şiddet uygulanma tehlikesinin varlığı halinde, herkes bu durumu resmi makam veya mercilere ihbar edebilecek. ihbarı alan kamu görevlileri, görevlerini gecikmeksizin yerine getirmek ve uygulanması gereken diğer tedbirlere ilişkin olarak yetkilileri haberdar etmekle yükümlü olacak.

Tedbir kararı, ilgilinin talebi, Bakanlık, kolluk ya da Cumhuriyet savcısının başvurusu üzerine verilecek. Bu karar ilk defasında en çok 6 aylık olacak. Resen veya korunan kişi ya da Bakanlığın talebi üzerine tedbirlerin süresinin veya şeklinin değiştirilmesine, bu tedbirlerin kaldırılmasına veya aynen devam etmesine karar verilebilecek.

Hakim tedbir kararını, duruşma yapmaksızın ve şiddetin uygulandığı konusunda delil veya belge aramaksızın verecek, zorunlu hallerde duruşma yapılabilecek.

Tedbir kararı, korunan kişiye ve şiddet uygulayan veya uygulama ihtimali bulunan kişiye sözlü (tefhim) ya da yazılı olarak tebliğ edilecek. Tedbir talebinin reddine ilişkin karar ise sadece korunan kişiye tebliğ edilecek. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde kolluk birimi tarafından verilen tedbir kararı, şiddet uygulayan veya uygulama ihtimali bulunan kişiye bir tutanakla derhal bildirilecek.

Tedbir kararı işlemlerinde, bu karara aykırılık halinde halinde şiddet uygulayan veya uygulama ihtimali bulunan kişi hakkında zorlama hapsinin uygulanacağı ihtarı yapılacak.

Gerekli bulunması halinde, tedbir kararı ile birlikte talep üzerine veya resen, korunan kişi ve diğer aile bireylerinin kimlik bilgileri veya kimliğini ortaya çıkarabilecek bilgileri ve adresleri ile korumanın etkinliği bakımından önem taşıyan diğer bilgileri, tüm resmi kayıtlarda gizli tutulacak. Yapılacak tebligatlara ilişkin ayrı bir adres tespit edilecek. Bu bilgileri hukuka aykırı olarak başkasına veren, ifşa eden veya açıklayan kişi hakkında ceza uygulanacak. Talep halinde ilgililere kişisel eşya ve belgelerinin, kolluk marifetiyle teslimi sağlanacak.

KARARLARA İTİRAZ
Verilen kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta içinde ilgililer aile mahkemesine itiraz edebilecek. İtiraz merci kararını bir hafta içinde verecek. İtiraz üzerine verilen kararlar kesin olacak.

Alınan tedbir kararları, Bakanlığın ilgili il ve ilçe müdürlükleri ile verilen kararın niteliğine göre Cumhuriyet Başsavcılığına ya da kolluğa hızlı bir şekilde bildirilecek. İlgili mercilere yapılan başvurular ile bu başvuruların kabul ya da reddine ilişkin kararlar, başvuru yapılan merci tarafından Bakanlığın ilgili il ve ilçe müdürlüklerine derhal bildirilecek.

Korunan kişinin geçici koruma altına alınmasına ilişkin koruyucu tedbir kararı ile şiddet uygulayan kişi hakkında verilen önleyici tedbir kararlarının yerine getirilmesinden, hakkında koruyucu veya önleyici tedbir kararı verilen kişilerin yerleşim yeri veya bulunduğu ya da tedbirin uygulanacağı yer kolluk birimi görevli ve yetkili olacak.

Koruyucu tedbir kararı verilebilmesi için şiddetin uygulandığı konusunda delil veya belge aranmadan önleyici tedbir kararı geciktirmeksizin verilecek. Bu kararın verilmesi, kanunun amacını gerçekleştirmeyi tehlikeye sokabilecek şekilde geciktirilemeyecek.

BARINMA YERİ
Tedbir kararının, kolluk amirince verilip uygulandığı veya korunan kişinin kollukta bulunduğu durumlarda, kişi, kolluk birimleri tarafından Bakanlığın ilgili il veya ilçe müdürlüklerine ulaştırılacak. Bunun mümkün olmaması halinde kendisine ve beraberindekilere geçici olarak barınma imkanı sağlanacak.

Tedbir kararının ilgililere bildirilmemesi, kararın uygulanmasına engel teşkil etmeyecek.

Hakkında barınma yeri sağlanmasına karar verilen kişiler, Bakanlığa ait veya Bakanlığın gözetim ve denetimi altında bulunan yerlere yerleştirilecek. Barınma yerlerinin yetersiz kaldığı hallerde korunan kişiler, mülki amirinin, acil durumlarda kolluğun veya Bakanlığın talebi üzerine kamu kurum ve kuruluşlarına ait sosyal tesisler, yurt veya benzeri yerlerde barındırılabilecek.

İş yerinin değiştirilmesi yönündeki tedbir kararı, kişinin tabi olduğu ilgili mevzuat hükümlerine göre yetkili merci veya kişi tarafından yerine getirilecek.

Kolluk görevleri, kolluğun merkez ve taşra teşkilatında Kanunda belirtilen hizmetlerle ilgili eğitim almış ve ilgili kolluk birimlerince belirlenmiş olan yeteri kadar personel tarafından yerine getirilecek.

ELEKTRONİK KELEPÇE
Hakim kararı ile teknik araç ve gereçler kullanılarak tedbir kararlarının takibi yapılabilecek. Ancak, konuşmaları dinleme, izleme ve kayıt altına alma gibi işlemler yapılmayacak. Bu yöntem, kişinin bulunduğu yerin tespiti ve yerinin elektronik ortamda izlenmesi ile sınırlı kalacak.

Teknik yöntemlerle takip, şiddet uygulayan veya uygulama ihtimali olan kişiye yönelik olarak elektronik kelepçe veya bileklik, korunan kişinin sabit ev içi ikaz cihazı ya da mağdura hakaret özgürlüğü tanıyan ev dışında da kullanılabilen telefon görünümlü mobil cihazın kullanılması gibi yöntemlerle yapılabilecek.

Hakkında tedbir kararı verilen, şiddet uygulayan veya uygulama ihtimali bulunan kişi, bu kararın gereklerine aykırı hareket etmesi halinde, fiili bir suç oluştursa bile ihlal edilen tedbirin niteliğine ve aykırılığın ağırlığına göre hakim kararıyla 3 günden 10 güne kadar zorlama hapsine tabi tutulacak.

Tedbir kararının gereklerine aykırılığın her tekrarında, ihlal edilen tedbirin niteliğine ve aykırılığın ağırlığına göre zorlama hapsinin süresi 15 günden 30 güne kadar olacak. Ancak zorlama hapsinin toplam süresi 6 ayı geçmeyecek.

Zorlama hapsine ilişkin kararlar, Cumhuriyet Başsavcılığınca yerine getirilecek. Bu kararlar Bakanlığın ilgili il ve ilçe müdürlüklerine bildirilecek.

Kolluk görevleri, insan hakları, çocuk ve kadın erkek eşitliği konusunda eğitim alan yeteri kadar personel tarafından yerine getirilecek.

KORUYUCU VE ÖNLEYİCİ TEDBİRLER
TBMM Genel Kurulunda kabul edilen kanuna göre, Bakanlık, gerekli uzman personelin göre yaptığı ve tercihan kadın personelin istihdam ettiği şiddetin önlenmesi ile koruyucu ve önleyici tedbirlerin etkin olarak uygulanmasına yönelik destek ve izleme hizmetlerinin verildiği, çalışmalarını 7 gün 24 saat esasına göre yürüten, çalışma usul ve esasları yönetmelikle belirlenen, şiddet önleme ve izleme merkezleri kuracak. Kurulan merkezlerde şiddetin önlenmesi ile koruyucu ve önleyici tedbirlerin etkin olarak uygulanmasına yönelik izleme çalışmaları yapılacak ve destek hizmetleri verilecek.  

Koruyucu ve önleyici tedbir kararları ile zorlama hapsinin verilmesine ve uygulanmasına ilişkin veri toplayarak bilgi bankası oluşturacak olan Merkezler, tedbir kararlarının sicilini tutacak.

Merkezler, korunan bireye verilen barınma, geçici maddi yardım, sağlık, adli yardım hizmetleri ve diğer hizmetleri koordine edecek, gerekli hallerde tedbir kararlarının alınmasına ve uygulanmasına yönelik başvurularda bulunacak, bakanlık bünyesinde kurulan çağrı merkezinin düzenlemenin amacına uygun olarak yaygınlaştırılması ve yapılan başvuruların izlenmesini sağlayacak.

-Korunan kişilere rehberlik hizmeti-

Korunan kişilerle ilgili olarak şiddet önleme ve izleme merkezleri tarafından verilecek destek hizmetleri ise şunlar:

- Kişiye; hakları, destek alabilecekleri kurumlar, iş bulma ve benzeri konularda rehberlik etmek.

- Verilen tedbir kararıyla ulaşılmak istenen amacın gerçekleşmesine yönelik önerilerde bulunmak ve yardımlar yapmak.

- Tedbir kararlarının uygulanmasının sonuçlarını ve kişiler üzerindeki etkilerini izlemek.

- Psiko-sosyal ve ekonomik sorunların çözümünde yardım ve danışmanlık yapmak.

- Hakimin isteği üzerine; kişinin geçmişi, ailesi, çevresi, eğitimi, kişisel, sosyal, ekonomik ve psikolojik durumu hakkında ayrıntılı sosyal araştırma raporu hazırlayıp sunmak.

- İlgili merci tarafından istenilmesi halinde, tedbirlerin uygulanmasının sonuçları ve ilgililer üzerindeki etkilerine dair rapor hazırlamak.

- Sosyal Yardımlaşmayı ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu hükümleri uyarınca maddi destek sağlanması konusunda gerekli rehberliği yapmak.

-Şiddet uygulayana destek hizmetleri-

Şiddet uygulayan veya şiddet uygulama ihtimali bulunan kişi ile ilgili olarak şiddet önleme ve izleme merkezleri tarafından verilecek destek hizmetleri ise şöyle:

- Hakimin isteği üzerine; kişinin geçmişi, ailesi, çevresi, eğitimi, kişisel, sosyal, ekonomik ve psikolojik durumu ile diğer kişiler ve toplum açısından taşıdığı risk hakkında ayrıntılı sosyal araştırma raporu hazırlayıp sunmak.

- İlgili makam veya merci tarafından istenilmesi halinde, tedbirlerin uygulanmasının sonuçları ve ilgililer üzerindeki etkilerine dair rapor hazırlamak.

- Teşvik edici, aydınlatıcı ve yol gösterici mahiyette olmak üzere kişinin; öfke kontrolü, stresle başa çıkma, şiddeti önlemeye yönelik farkındalık sağlayarak tutum ve davranış değiştirmeyi hedefleyen eğitim ve rehabilitasyon programlarına katılmasına; alkol, uyuşturucu, uçucu veya uyarıcı madde bağımlılığının ya da ruhsal bozukluğun olması halinde, bir sağlık kuruluşunda muayene veya tedavi olmasına; meslek edindirme kurslarına katılmasına, yönelik faaliyetlerde bulunmak.

- Meslek edinme kurslarına katılım.

Şiddet mağduru ile şiddet uygulayana yönelik hizmetler, zorunlu haller dışında farklı birimlerde sunulacak.

-Kurumlararası koordinasyon ve eğitim

Kanun hükümlerinin yerine getirilmesinde kurumlararası koordinasyon Bakanlık tarafından gerçekleştirilecek.

TRT ile ulusal, bölgesel ve yerel yayın yapan özel televizyon kuruluşları ve radyolar, ayda en az 90 dakika kadınların çalışma yaşamına katılımı, özellikle kadın ve çocukla ilgili olmak üzere şiddetle mücadele mekanizmaları ve benzeri politikalar konusunda Bakanlık tarafından hazırlanan ya da hazırlattırılan bilgilendirme materyallerini yayınlamak zorunda olacak. Bu yayınlar, asgari 30 dakikası 17.00-22.00 saatleri arasında olmak üzere 08.00-22.00 saatleri arasında yapılacak ve yayınların kopyaları her ay düzenli olarak Radyo ve Televizyon Üst Kuruluna (RTÜK) teslim edilecek. Bu saatler dışında yapılan yayınlar aylık doksan dakikalık süreye dahil edilmeyecek. Bu süreler Radyo ve Televizyon Üst Kurulu tarafından denetlenecek.

İlköğretim ve ortaöğretimde müfredatına, kadının insan hakları ve kadın-erkek fırsat eşitliği konusuna eğitimine yönelik dersler konulacak.

MALİ HÜKÜMLER
Düzenlemeye göre geçici maddi yardım yapılmasına karar verilmesi halinde, 16 yaşından büyükler için her yıl belirlenen aylık net asgari ücret tutarının otuzda birine kadar günlük ödeme yapılacak. Bu ödemeler gelir vergisi ile veraset ve intikal vergisinden; bu ödemeler için düzenlenen kağıtlar ise damga vergisinden müstesna olacak.

Bu ödemeler, Bakanlık bütçesine, geçici maddi yardımlar için konulan ödenekten karşılanacak. Korunan kişinin birden fazla olması halinde ilave her bir kişi için, bu tutarın yüzde 20'si oranında ayrıca ödeme yapılacak. Ancak ödenecek tutar hiçbir şekilde belirlenen günlük ödeme tutarının bir buçuk katını geçemeyecek. Korunan kişilere barınma yeri sağlanması halinde söz konusu oranlar yüzde 50 oranında azaltılarak uygulanacak.

Yapılan ödemeler, şiddet uygulayan veya şiddet uygulama ihtimali bulunan kişiden tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde tahsil edilecek. Bu şekilde tahsil edilemeyenler Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre ilgili vergi dairesi tarafından takip ve tahsil edilecek. Korunan bireyin gerçeğe aykırı beyanda bulunduğunun tespiti halinde yapılan yardımlar, bu kişiden tahsil edilecek.

Nafakaya karar verilmesi halinde, kararın bir örneği, resen nafaka alacaklısının veya borçlusunun yerleşim yeri icra müdürlüğüne gönderilecek. Nafaka ödemekle yükümlü kılınan kişinin SGK ile bağlantısı olması durumunda, korunan kişinin başvurusu aranmaksızın nafaka, ilgilinin aylık, maaş ya da ücretinden icra müdürlüğü tarafından tahsil edilecek. İcra müdürlüklerinin nafakanın tahsili işlemlerine ilişkin posta giderleri Cumhuriyet başsavcılığının suçüstü ödeneğinden karşılanacak.

Hakkında tedbir kararı verilen bireyler Genel Sağlık Sigortası kapsamına alınacak.

Hakkında önleyici tedbir kararı verilen bireyin Genel Sağlık Sigortası kapsamında karşılanmayan rehabilitasyon giderleri ise Bakanlık bütçesinden karşılanacak.

6 AY İÇİNDE YÖNETMELİK HAZIRLANACAK
Bakanlık, gerekli görmesi halinde kadın, çocuk ve aile bireylerine yönelik uygulanan şiddet veya şiddet uygulanması ihtimali dolayısıyla açılan idari, cezai, hukuki her türlü davaya katılabilecek.

Başvurular ile verilen kararların icra ve infazı için yapılan işlemlerden yargılama giderleri, harç, posta gideri ve benzeri hiçbir ad altında masraf alınmayacak.

Düzenlemenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar 6 ay içinde, Adalet, İçişleri, Maliye, Milli Eğitim ve Sağlık Bakanlıklarının görüşleri alınmak suretiyle Bakanlık tarafından hazırlanan yönetmeliklerle düzenlenecek.

Kanunun yürürlüğe girmesiyle 4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun yürürlükten kalkacak. Bu Kanununun yürürlüğe girmesinden önce 4320 sayılı Kanun hükümlerine göre verilen kararların uygulanmasına devam edilecek.

Kanunla Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına 362 kadro ihdası yapıldı.

"NÜFUS CÜZDANLARI AYNI RENK OLSUN"
Bu arada tasarı üzerindeki görüşmelerde, CHP Sakarya Milletvekili Engin Özkoç, kadın milletvekilleri ve stenograflara gül verdi. TBMM Başkanvekili Mehmet Sağlam, İçtüzüğe göre aslında bunun Genel Kurulda yapılamayacağını belirterek, ''Kuliste dağıtsaydınız daha iyi olurdu'' dedi. Özkoç, konuşmasında, ''Bir kadın tüm çilelere katlanabiliyor ama evladının acısına katlanamıyor. Şu anda Milli Eğitim Komisyonunda alınan kararlar nedeniyle kadınlarımız ıstırap çekiyor'' dedi.

MHP Kütahya Milletvekili Alim Işık, TBMM Milli Eğitim Komisyonundaki kavgaya değinerek, ''İktidar partisine mensup milletvekilinin danışmanının, bir başka partinin milletvekiline şiddet uygulaması kınanacak, yapana iade edilecek bir olaydır. Bu olay kapatılırsa bu ülke çok büyük ayıp işlemiş olur' diye konuştu.

CHP İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal, şiddetten bahsederken, ''Benim parmağım bu Mecliste şiddetten dolayı kırıldı. Milli Eğitim Komisyonunda da yine şiddet tatbik ediliyor'' dedi.

MHP Elazığ Milletvekili Enver Erdem, şiddetin önlenmesi kapsamında evlilik okulları kurulması ve bu eğitimin her kadın ve erkek için zorunlu hale getirilmesi gerektiğini söyledi.

Tasarının yasalaşmasının ardından Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, emeği geçen milletvekillerine teşekkür etti.