I.Bölüm 

Dişlerin Oluşum ve Gelişim Zamanları
Ağız boşluğuna ait ilk oluşumlar anne karnındaki hayatın 3.haftasında görülür. Dişlerin gelişimi 6.haftada başlar, hamileliğin 7. haftasından itibaren her bir süt dişini oluşturacak olan diş tomurcukları oluşur. Süt dişleri doğumdan 6 ay sonra çıkmaya başlar ve 2.5-3 yaş civarında tamamlanır.

Dişler Sürme Zamanı Düşme Zamanı 
Orta Kesiciler 6-12. ay 6-7 yaş
Yan Kesiciler 6-12. ay 7-8 yaş
Köpek dişi(kanin) 18-24. ay 10-12 yaş
I. süt azı 12-18. ay 9 -11 yaş
II.süt azı 24-30. ay 10-12 yaş

Okul öncesi dönemde çocuklarda ilk süren daimi diş genellikle 6 yaşında süren I. Büyük azı dişidir.

Süt Dişlerinin Önemi 
Çocukların ilk dişleri olan süt dişleri büyüme ve gelişimin en aktif olduğu dönemde ağızda kalıcı olmaları yönüyle oldukça önemlidir.Sindirimin ilk basamağı olan gıdaların çiğneme ve öğütülmesine yardımcı olan güçlü ve sağlıklı süt dişleri, çocuğun beslenmesini ve buna bağlı olarak büyüme ve gelişimini etkiler. Süt dişleri çiğneme işlevini yerine getirirken çene kemikleri ve kasların gelişimini de uyarır. Düzgün konuşmanın sağlanması süt dişlerinin başlıca fonksiyonlarından biridir. Süt ön dişlerinin erken kaybı f, v s, z harflerinin söylenmesinde güçlük yaratır. Sürekli dişlerin sürmesinden sonra bile s ve z harflerinin söylenmesindeki güçlük bir süre devam edebilir. Ancak birçok vakada sürekli kesici dişlerin tamamen sürmesiyle durum kendi kendine düzelir.Süt dişleri çocuğun dış görünüşünü etkilediği için estetik önem taşır. Çocuğun biçimsiz dişler nedeniyle ağzını yeterince açmaktan kaçınması dolaylı olarak yine konuşmasını da etkileyebilir. Süt dişleri kapladıkları alan ile kendilerinin yerine gelecek olan kalıcı dişlerin yerini korumakta ve kalıcı diş sürerken ona rehberlik yapmaktadır. Süt dişi erken çekildiği zaman bu doğal yer tutuculuk fonksiyonu da ortadan kalkmaktadır.Hastalıklı ve tedavi edilmemiş süt dişleri çocuğun genel sağlık durumunu da etkileyebilir. Tedavi gereği olsa bile çekilmek zorunda olan bir süt dişinin kötü bir anı olarak çocuğun belleğinde yer edinmesi olasıdır. Bu durum ömür boyu sürecek diş hekimi korkusu ve buna eşlik eden protezli bir ağız yaratacaktır.

Diş çıkarma belirtileri ile normal psikolojik ve fizyolojik değişikliklerin belirtilerini ayırt etmek güçtür. Ancak genellikle dişler sürerken görülen rahatsızlıklar şu şekilde özetlenebilir;Tükürük artar, dişetleri kırmızı, hassas ve şiştir, dişetinde ağrı vardır, hafif ateş, iştah kaybı, hafif öksürük, kulak enfeksiyonu görülebilir.Sürme hematomu (sürme kisti) görülebilir. Sıklıkla birkaç gün içinde diş dokuyu yarar ve hematom yok olur. Dişetindeki ağrı nedeniyle ağza parmak ya da herhangi bir obje yerleştirme ihtiyacı görülür.

Bebeğiniz Diş Çıkartırken Neler Yapmalı
1.Yumuşakça bebeğinizin dişetlerini temiz ve soğuk bir bezle masaj yaparak temizleyin.
2. Bebeğinizin diş halkalarıyla oynamasına izin verin. Diş halkalarının soğuk olması çocuğunuzu rahatlatacaktır. Bebeğinizi bu esnada yalnız bırakmayın. Diş halkalarını plastikten değil, kauçuktan yapılanlarını tercih edin; plastik diş halkalarının üzerindeki düzensiz yüzeyler (kopmuş parçalar veya keskin yüzeyler) bebeğinizin ağzını yaralayabilir.
3. Bebeğinizin dişetlerindeki basıncı rahatlatmak amacıyla ona çiğneyecek dondurulmuş çörek, soğuk bir muz veya havuç gibi yiyecekler ya da soğuk ve plastik olmayan bir kaşık verin. Ancak mutlaka yanında bulunun ve oturur pozisyonda olmasını sağlayın. 

Çocuklarda Diş Çürükleri
Bilindiği üzere diş çürüğü dünyanın en yaygın enfeksiyöz hastalığı...Genetik faktörlerin etkis olmasına rağmen, diş çürüğü esas olarak çevre koşullarından etkilenen kazanılmış bir hastalıktır. Bir çürük lezyonun oluşabilmesi için aynı anda karşılıklı olarak birbirini etkileyen 4 ana faktörün bulunması gerekir. Bunlar;
1- dişin çürüğe hassas olması
2- plak
3- çürük yapıcı gıdalar
4- gıdaların ağızda kalma süresi
Çocuğumun Dişleri Neden Bu Kadar Hızlı Çürüyor ? sorusuna verilecek yanıtları ise şu şekilde özetlemek mümkün;
· Çocuklar ağız bakımına yeteri kadar dikkat edemezler, çocuğun el becerisi, merakı ve ebeveynin tutumu diş fırçalama alışkanlığını belirler
· Çocuklar çürüğün erken dönemlerinde görülebilen soğuk, sıcak hassasiyeti ve hafif ağrı gibi sinyalleri zamanında yorumlayamazlar. Olayı ancak dayanılamayacak kadar ağrı olmasında fark ederler ki bu durumda çok geç kalınmış olabilir.
· Özellikle annelerin çok sık yaptıkları bir hata da emzik ya da biberonu, şeker, reçel ve benzeri gıdalara batırarak çocuklara vermeleri veya uyku aralarında şekerli süt, meyve suyu gibi gıdalara alıştırmalarıdır. Böylece beslenme düzensizliğinden dolayı dişler çürümeye yatkın hale gelir.
Çocukluk çağı boyunca görülen en yaygın çürüklerden biri de biberon çürükleridir ve sıklıkla süt dişlerin ön yüzeyinde meydana gelmektedir. Bebek beslenmesinde en önemli besin olan anne sütü ya da inek sütü doğal olarak şeker içerir. Gece yatmadan önce ya da uyku sırasında bebek anne sütü ya da biberon emerse, bu durum dişlerin çürümesi için elverişli bir ortam oluşturur. Ayrıca gece uyku sırasında tükürük akışı daha az olduğundan çürük yapıcı ajanlar dişler üzerinde daha uzun süre kalabilmektedir. Bu nedenle özellikle gece beslenmesi sonrası dişlerin temizliğine özen gösterilmelidir. Ayrıca biberonun yanı sıra emziklerin ağlayan bebekleri susturmak amacıyla bal, pekmez, reçel gibi tatlandırıcılara batırılarak verilmesi de biberon çürüklerinin başka bir nedenidir.

Biberon çürüğünden korunmak için yapılması gerekenler ise şöyle sıralanabilir;
1- biberona şeker ve yumuşak reçeller koymayın
2- bebeğinizin gece ağzında biberonla uyuma alışkanlığını önleyin. Tam olarak beslendikten sonra uyutmaya alıştırın.
3- Sadece yemek zamanı biberonla besleyin
4- bebek beslendikten sonra mutlaka su içirin
5- uzun süre biberonla beslemeyin, 1 yaşından itibaren bardak ve kaşıkla beslenmeye alıştırın.

Okul öncesi çocuklarda ağız ve diş sağlığı konulu yazımıza gelecek aydaki bültenimizde devam edebilmeyi umuyoruz. Amacımız mevcut bilgilerinizi yinelemek ve böylelikle çocuklarımızda ağız ve diş sağlığı düzeyini yükseltebilmek....

Bütün dünya üzerinde tek bir güzel çocuk vardır ve elbette bütün anneler de ona sahiptir...Ancak ağız ve diş sağlığının en yüksek düzeyde olduğu bir toplum yaratmak ancak bilinçli ve gerçekçi tutumlarla mümkündür ve unutmayalım ki eğer çocuklarımızı bu konuda ihmal edersek geleceği ve elbette ki şimdiki zamanı da ihmal ediyoruz, önemsemiyoruz demektir ve eğer her ikisi birden ihmal edilirse....

Kaynaklar;
1. Mc Donald Re, Avery Dr. Dentistry for the childand adolecent. 7th edition. 2000 mosby. Pp; 180-208.
2. Hulland SA, Lucas JO, Wake MA, Hesketh KD. Eruption in the primary dention in human infants; a prospective descriptive study . Pediatr Dent 2000; 22: 415-421.
3. Ashley MP. It is only teething. A report of the myths and modern approaches to teething. Br. Dent J 2001; 191; 4-8.
4. Berlow BS, Kanellus MJ, Slayton RL. Tooth eruption symtoms; a survey of parent and health professionals. J Dent Child 2002; May-Aug; 148-150.