SIHHİYE’DEKİ Adalet Sarayı’nın, Ankara Hali’ne taşınacağını Başkent Fısıltıları’nda iki hafta önce yazmıştım. Adliye’den kalan dev alana da bir meydanın ne kadar yakışacağını belirtmiştim.

Geçtiğimiz hafta Büyükşehir Belediye Meclisi’nde Adliye’nin Hal’e taşınması kararı alındı. Adliye taşındıktan sonra kalan yerin de “Yeşil alan, toplu taşım transfer alanı ve otopark” olarak değerlendirileceği açıklandı.

Umarım toplu taşım transfer alanı ve otopark, yeşil alanı gölgelemez ve Ankara kent merkezinde ihtiyacı olan ferahlığa kavuşur.

Kent merkezinde bir meydan hayali kurduğumuz hafta Büyükşehir Belediyesi MHP’li Meclis Üyesi İbrahim Uyar kent merkezimiz Kızılay’la ilgili tarihi bir belgeye ulaştığını söyledi.

Önümüzdeki günlerde alışveriş merkezi olarak “şansını deneyecek” yıllardır boş duran ve “Kızılay Binası” olarak bilinen yapıyla ilgili 1927 yılına ait bir tapuyu göstererek söze başladı Uyar:

ÖZEL MÜLKİYET YASAĞI

“Kızılay Alışveriş Merkezi olarak yakında açılacak binanın bulunduğu arsayı bir vatandaş 1927 yılında 62 bin 500 liraya satın alıyor.

1928 yılında sonuçlanan Ankara’nın planı için yapılan yarışmayı Alman Mimar Jansen kazanıyor ve Ankara’da Jansen Planı uygulanması için çalışmalar başlatılıyor. Plan doğrultusunda aynı yıl çıkan 1351 sayılı yasada, Kızılay’dan geçen Atatürk Bulvarı’nın 40 metre sağında ve solunda özel mülkiyet edinilemeyeceği ile ilgili madde yer alıyor. Kamulaştırma hakkı da verilince vatandaş arsayı Kızılay’a bağışlıyor.

130 METRELİK GENİŞLİK

Bugün yolun neredeyse içine kadar giren binaların da yer aldığı Kızılay için o yıllarda Atatürk’ün bakış açısı ortada. Kent gelişimi için yarışma düzenliyor. 50 metre genişliğinde Kızılay’dan da geçen bulvar yapıyor. Bulvarın sağında ve solunda 40 metre mesafeye özel mülkiyet yasağı koyuyor ve merkezde 130 metrelik bir genişlik yaratıyor. İlerleyen yıllara yolu genişletmek için mesafe bıraktığı gibi merkezi boğmayan bir karar alınıyor. TBMM, Bakanlık binaları, hipodrom, Gençlik Parkı da hep bu anlayışla yapılıyor.

BELGELİ YANIT

Atatürk’ün ölümünün ardından Mimar Jansen imar değişiklikleri baskılarına ve plana aykırı işler yapma isteklerine daha fazla dayanamıyor ve 1939 yılında istifa ediyor. İstifasının ardından da Kızılay’ı kurtaran karar ortadan kalkıyor ve Kızılay’ın bugünkü halini alma süreci başlıyor.

Eğer Ankara planlanırken Jansen planına sadık kalınsaydı bugün bambaşka bir kentte yaşıyor olurduk. Çoğu bölgede metroya bile gerek kalmaz, geniş bulvarlar sayesinde hafif raylı sistemlerle toplu taşımayı çözebilir, meydanları olan bir kentte yaşayabilirdik.”

Ankara’da planlama denince akla gelen en önemli isimlerden biri olan Harita Mühendisi Uyar’ın ulaştığı mahkeme kararı “Kızılay’ı nasıl yok ettik?” sorusunun “belgeli yanıtı.”

Deniz Gürel
Hürriyet - Ankara