Kardiyovasküler hastalıklar yani "Kalp ve Damar Hastalıkları" bugün için tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de başta gelen ölüm nedenidir. Son verilere göre, Türkiye’deölümlerin % 47,7 si "KardiyovaskülerHastalıklar" sonucunda olmaktadır.

Kardiyovaskuler hastalıklar, tek bir hastalık veya durum değildir. Kalp ve damar sistemini etkileyen farklı bozukluklar sonucunda oluşan hastalıklardır. Doğumsal olabileceği gibi, yaşadığımız sürece hayatın her döneminde gelişebilir. Kalp hastalıkları; koroner kalp hastalığı, ritim bozuklukları, kalp yetersizliği, hipertansif kalp hastalığı,doğumsal kalp hastalıkları, perikard (kalp zarı) hastalıkları, kardiyomiyopatiler (kalp kası hastalıkları), kalp kapak hastalıkları, miyokarditler (kalp kası iltahabları), kalp kapaklarındaki infeksiyonlar, bayılma, ani kardiyak ölüm, kalp tümorleri gibi kalbin tüm katmanlarını tutan çeşitli hastalıklardan oluşur. Damar hastalıkları da; ateroskleroz (damar sertliği), aort anevrizması (genişlemesi), aort diseksiyonu (yırtılması), hipertansiyon, inme, geçici iskemik atak, arteriyel embolizm (atar damara pıhtı atması), venöz tromboz (toplar damarda pıhtı), varisler, venöz iltahaplanmalar, akciğere pıhtı atması ve lenf sistemindeki hastalıkları içeren hastalık grubudur.

Bugünkü yazımızda, kalp damar hastalıklarını kısaca tanıtmayı ve kalp damar hastalığı olan kişilerde görülebilecek yakınmaların neler olduğunu kısaca hatırlatmayı amaçladık. İleri dönemdeki yazılarımızda, ülkemizde yaygın görülen ve sık ölüm ve hastalıklı yaşam nedeni olan kalp ve damar hastalıklarına değineceğiz.

Kalp Hastalıkları

Koroner kalp hastalıkları, kalbi besleyen koroner arterlerdeki daralmaya bağlı olarak gelişlenahstalıklardır. Koroner damarlardaki daralmalar, en sık ateroskleroza bağlı olarak gelişir ve sonuçta kalbin kan dolaşımının bozulmasına ve kalpte iskemi oluşmasına yani kalp kasının beslenememesine neden olur. Kalpte oluşan iskemi sonucunda, farklı klinik tablolar ortaya çıkabilir. Bunlar; kararlı angina pektorise, kararsız angina pektoris, miyokard infarktüsü (kalp krizi) veya ani ölümdür. Koroner kalp hastalıklarına aynı zamanda "koroner arter hastalığı", "iskemik kalp hastalığı" ve"aterosklerotik kalp hastalığı" isimleri de verilmiştir. Kalp krizi sırasında ölüm oranı %10-20 arasında değişebilmekte ve hayatta kalan bir hastanında mortalite (ölüm) ve morbiditesi (hastalıklı yaşam), genel topluma göre15 kat daha fazla artmaktadır.

Kalp yetmezliği; kalbin organları besleyecek kadar yeterince kan pompalayamaması durumudur. Birçok nedene bağlı olarak kalp kaslarının fazla çalışması veya zedelenmesi sonucunda oluşabilir. Kalp yetersizliği yapan nedenler arasında koroner arter hastalığı, hipertansiyon, miyokard infarktüsü (kalp krizi), kalp kapak hastalıkları, miyokarditler (kalp kası iltahapları) veya kalp kasının yapısal hastalıkları sayılabilir.

Hipertansiyon (yüksek kan basıncı), erişkin bir hastada sistolik (büyük) kan basıncının 140 mmHg ve/veya diyastolik (küçük) kan basıncının 90 mmHg’ya eşit veya daha yüksek olması durumudur. Hipertansiyon, erişkin nüfusun yaklaşık üçte birinde görülür.Yüksek kan basıncı; ateroskleroz, kalp yetersizliği,koroner arter hastalığı, kalp krizi, inme (felç), göz hasarı ve böbrek hasarı yapması nedeniyle çok önemlidir.

Aritmi; normalda olmaması gereken, anormal kalp ritimleridir. Atriyal (kulakçık) ve ventriküler (karıncık) kaynaklı olup kalp hızı azalması veya artışına neden olabilirler. Aritmiler, hastalarda ciddi yakınmalara neden olmaları, kalp debisini bozabilmeleri, felç, bayılma ve ani ölüme neden olabilmeleri nedeniyle önemlidir.

Kalp kapak hastalıkları, yaşlanma sonucunda gelişen dejeneratif kapak hastalıkları, çocukluk çağında geçirilen akut romatizmal ateş hastalığının kalbi tutması sonucunda ileri yaşlarda gelişen romatizmal kalp hastalıkları ve daha nadir olarak da doğumsal olarak kalp kapaklarını olabilen hastalıkları şeklinde olur.

Endokarditler kalbin iç kısmını döşeyen endokardiyum tabakasının veya kalp kapaklarının enfeksiyonudur. Genellikle kana bakteri karışması sonucunda, enfeksiyöz ajanların zedelenmiş kalp kapağı veya endokardiyum bölgesine yerleşmesi sonrasında meydana gelir. Tedavi edilmediği zaman ölümcüldür.

İnme (felç), merkezi sinir sisteminin beslenmesini sağlayan damarlardaki bozukluk sonucu ortaya çıkan ve 24 saat veya daha uzun süren bir kalp ve damar hastalıktır. Beyni besleyen damarlardaki pıhtı sonucunda gelişen iskemik inme, beyin damarlarında yırtılma sonucunda gelişen beyin içi kanama veya beyin zarı altında kanama şekilde olabilir. Dolaşımı bozulan merkezi sinir sistemi hücrelerinde dakikalar içerisinde geri dönüşsüz değişiklikler meydana gelir ve hastada felçle veya ölümle sonuçlanır. Beyin damarındaki pıhtı sonucu oluşan bulgular 24saatten daha önce tamamen düzelirse, bu duruma "Geçici İskemik Atak" denir.

Periferik damar hastalıkları; genellikle kalbe veya beyine kan taşıyan damarlar dışındaki damarlarda oluşan hastalıklara verilen isimdir. Sıklıkla uyluk ve bacak atardamarlarındaki daralma veya tıkanma sonucu oluşur. Arterlerdeki daralma en sık aterosklerotik lezyonlara bağlı olarak gelişir.

Doğumsal kalp hastalıkları doğumda var olan kalp ve damar defektlere bağlı olarak oluşan hastalıklardır.

Kalp ve Damar Hastalıklarında Görülen Yakınmalar

Hastaların hissetikleri yakınma ve şikayetler, hastalığın tipine, şiddetine, hastada var olan diğer hastalıklara ve kişinin hassasiyetine göre değişebilmektedir. Burada sık görülen kalp damar hastalıklarından bazılarına ait hastalarda görülebilen şikayetleri kısaca gözden geçireceğiz.