Artık cin çarpmıyor! Çünkü yerini elektrik faturalarına bıraktı. Şaka değil, çok ciddiyim. Cumhuriyet Ankara’nın 2 Aralık sayısındaki haber dikkatimi çekmişti; “Ankaralıyı elektrik çarptı” diye vermiş arkadaşlar. Beni her ay fena halde çarptığından, algıda seçicilik yine devreye girdi, haberi bir solukta okudum.

Sonra Facebook’ta “elektrik faturalarına dikkat” uyarısı eşliğindeki iletiyi okuyunca, tüketici olarak hakkımı iyi aradığımı düşünen ben, tam bir “gaflet uykusunda” olduğumu fark ettim. Zira şimdiye kadar faturanın sadece “ödenecek tutar” bölümüne bakmışım. Hoş, diğer bölümlere baksam da “herhalde yasal kesintiler” deyip geçerdim nasıl olsa. Ama öğrendim ki o kesintiler hiç de “yasal” değilmiş. İşte o zaman aldım faturayı elime detaylı inceledim ve tam anlamıyla elektrik çarpmışa döndüm!

Yüzde 9.5 zamla elime ulaşan kasım faturam 108 lira 25 kuruş. Peki ne kadarlık elektrik tüketmişim dersiniz: 59 lira 82 kuruş. Sonra, arkadaşımın sanal ortamda paylaştığı iletiyi yeniden okudum. Tam 5 kalem bedel, tüketiciden yasadışı olarak tahsil ediliyormuş.

Tabii ki sadece sanal ortamda dolaşan bir iletiye güvenerek, bu yazıyı kaleme alacak değildim, almadım da. Önce araştırdım, sordum, soruşurdum. Sonuçta, Devrekli avukat Muhammet Kadir Karaçelebi’nin İlçe Tüketici Hakem Heyeti’ne yaptığı başvurunun sonucuna ulaştım. Hakem heyeti, Karaçelebi’nin faturada yer alan “kayıp kaçak bedeli, dağıtım hizmeti bedeli, personel satış hizmet bedeli, personel sayaç okuma bedeli ve iletişim sistemleri bedeli” adı altında alınan 5 kalemle ilgili itirazı haklı bulmuş. Ve geçmişe dönük kesilen bedeller dahil, yasal faiziyle birlikte Karaçelebi’ye iadesine karar vermiş.

Sahiden faturama bakınca, birilerinin “kaçak” olarak kullandığı elektrikten, sayaç okuyanların ücretine kadar her şeyin faturasını her ay tıkır tıkır, aksatmadan ödüyormuşum.

Dürüst yurttaşlık cezası
Eh borcuna sadık, dürüst yurttaş olmanın da bir cezası varmış demek ki. Bakın benim faturaya bu ceza nasıl yansımış?

Kaçak kullanım bedeli -faturada anlaşılmasın diye kısaltmalı geçiyor- 10.70 lira; dağıtım bedeli 11.99 lira; personel satış hizmet bedeli -bu da kısaltmalı- 1.33 lira; personel sayaç okuma bedeli 38 kuruş; elektrik tüketim vergisi, 3.06 lira; TRT payı (bakın bu yasal) 1.22 lira; enerji fonu 61 kuruş; iletişim sistemleri kullanma bedeli 2.65 lira. KDV’siz toplam ücret 91.76 lira. Ee bir de buna 16.52 liralık KDV eklenince olmuş mu fatura 108 lira! Sonra baktım ki hakem heyetleri özellikle “kayıp kaçak bedeli” ile ilgili yapılan itirazlarda hep tüketiciyi haklı bulmuş.

Tam ben bu yazıyı planlarken, TESK’in açıklaması düştü faksa. TESK Başkanı Bendevi Palandöken, elektrikte fatura “çarpmalarına” karşı karşı isyan ediyordu açıklamasında:

“Türkiye genelinde 32 milyon 484 bin 440 abone var. Yapılan denetimlerde 545 bin 94 kaçak kullanıcının 2 milyar liralık zararı ise faturalarını düzenli ödeyen abonelere yüklenmekte, faturalarımızın tutarı artmaktadır. En önemlisi kayıp kaçak oranlarının düşüp düşmediği konusunda açıklama yapılmıyor. Bir önemli konu ise başkasının kullandığı kaçak elektriğin suçu olmayan abonelerden tahsil edilmesidir. Bir başka önemli konu ise dağıtım bedeli, hizmet bedeli, perakende satış bedeli adı altında alınan ücretlerin hangi amaçla alındığı açıklanmalıdır. Her faturaya yüzde 15 yansıyan oran, kayıp-kaçak oranı düşük bölgelerde çifte kârlılık yaratıyor.”

Sayaç oyunları
Palandöken, bu vurguna şimdiye kadar sessiz kalan “yetkilileri”, acil düzenleme yapılmazsa, mahkemeye başvuracakları konusunda uyarırken, son dönemdeki “sayaç vurgununa” da dikkat çekiyor. Son dönemde sayaçların “bozukmuş” gibi gösterilip değiştirdiğini söylüyor. Yurttaşlara, “Eski sayaçların bakımı pahalı, değiştirin yoksa 400 lira cezası var” denilerek, değiştirilen sayaçlar için de yurttaşlardan 50-60 lirayı bulan tahsilatlar yapıldığını anlatıyor.

Elektrik çarpmaları bu kadarla bitiyor mu? Tabii ki hayır!

Arkadaşımız İklim Öngel’e konuşan Elektrik Mühendisleri Odası Ankara Şube Başkanı Ramazan Pektaş, “akıllı sayaç” diye piyasaya sürülen elektronik sayaçlar üzerinden gerçekleşen bir başka “çarpma”yı ise şöyle anlatıyor:

“Yaz ve kış saati uygulamaları yapılırken, sayaç saati hiç değiştirilmiyor. İndirimli saat diye vatandaş yeni saate göre cihazını çalıştırıyor. O bir saat çalıştırdığı cihaz, indirim başlamadan kullandığı için faturaya farklı yansıyor.”

Sizi bilmem Sevgili okur ama ben ilk yapılacak işler listesinin başına Çankaya İlçe Hakem Heyeti’ne başvuruyu aldım!

Ayşe SAYIN
Cumhuriyet - Ankara